-- 115 --
ūruvastha
2421 *ūruvastha, ūrvasthá -- n. ʻ thigh bone ʼ ŚBr. [ūrú -- , ásthi -- ]
Pa. ūraṭṭhi -- , °ika -- n.; B. urut, urat ʻ thigh ʼ.
ŪRJ: ūrjas -- .
ūrjas
2422 ūrjas n. ʻ vigour, strength ʼ Sāh., ūˊrj -- , °jāˊ -- f., °já -- adj. RV. [√ūrj]
Pk. ujja -- n. ʻ strength, brightness ʼ; Ku. gng. uj̈
ʻ energy ʼ; H. ūj m. ʻ uproar, tyranny ʼ; -- M. oj̈ n. ʻ life,
vitality ʼ LM 302, but perh. rather < ōjmán -- ; Si. oda
ʻ nectar ʼ EGS 32, but perh. < ṓjas -- .
Addenda: ūrjas -- : Md. uda ʻ swell of the sea ʼ (or < ṓjas -- ~ Si.
oda ʻ strength ʼ).
ūrṇanāˊbhi
2423 ūrṇanāˊbhi m. ʻ spider ʼ TBr., °bha -- m. ŚvetUp., °bhī -- f. [ūˊrṇā -- , nāˊbhi -- ]
Pa. uṇṇanābhi -- m., Pk. uṇṇaṇābha -- m.; -- Si.
uṇunäba prob. ← Pa.
ūˊrṇā
2424 ūˊrṇā f. ʻ wool ʼ RV.
Pa. Pk. uṇṇā -- f., °ṇa -- n., NiDoc. uṁna, K. wōn m., S.
una f., L. P. unn f. (P. uṇālā ʻ woollen ʼ X uṇnā ʻ to
weave ʼ), Ku. ūn, un, N. B. un, Or. ul (X Eng.?), Mth.
H. ūn f., G. ūn, un f. -- Deriv. Pk. uṇṇia -- ʻ woollen ʼ,
N. uni, H. ūnī.
áurṇaka -- ; ūrṇanāˊbhi -- , *ūrṇālōman -- ; *mēṣōrṇā -- .
Addenda: ūˊrṇā -- : S.kcch. aunn f. ʻ wool ʼ, WPak.kṭg. ūn f., Garh.
ūn. -- Read G. ūn, un n.
ūrṇālōman
2425 *ūrṇālōman ʻ hair between eyebrows ʼ. [Cf. Pa. uṇṇa- n. ʻ id. ʼ: ūˊrṇā -- , lṓman -- ]
Si. uṇulom, unu°.
ūrdhvá
2426 ūrdhvá ʻ erect, being above ʼ RV., °aka -- Up.
Pa. uddha -- in cmpd., ubbha -- ʻ raised, being above ʼ,
°dhaṁ, °bhaṁ adv. ʻ up ʼ; Pk. uddha -- , uḍḍha -- , ubbha<->
ʻ high up, best ʼ; Paš. lauṛ. úḍḍäi, nir. úṛe ʻ up, above ʼ;
Phal. huṇḍ, huṇṭe adv., huṇḍalā adj. < *huḍḍa -- < uḍḍha -- NOPhal 36; K. woḍ f. ʻ upper part of head,
brain -- pan ʼ, rām. ubhu, pog. ubha ʻ up ʼ; S. ubho
ʻ upright ʼ; L. ubbhā m. ʻ land up river ʼ, awāṇ. ubbhā
ʻ upper ʼ; P. ūbh ʻ upwards ʼ, ubbhe in u° sāh laiṇā ʻ to
sob ʼ; WPah. bhad. ùbbo ʻ rising ʼ; Ku. ubh, ubho ʻ high ʼ,
m. ʻ high land, Tibet ʼ, ublã̄ ʻ upwards ʼ; N. ũbho ʻ high,
being above ʼ; A. ubh ʻ set too steep (of the handle of
hoe, axe, ploughshare, &c.) ʼ; B. Or. ubhā, ubu ʻ high, tall,
erect ʼ; H. ūbh ʻ upright ʼ, OMarw. ūbhau, G. ūbhũ, ubhṛũ
ʻ erect ʼ, ubhaṛ ʻ standing, present ʼ, uḍhā ʻ directly ʼ (?);
M. ubhā ʻ erect ʼ, Ko. ubho; Si. uḍu ʻ high ʼ, uḍa, uḍin adv.
ʻ above ʼ. -- Deriv. Pk. ubbhēi ʻ raises ʼ, ubbhiya -- ʻ raised ʼ;
S. ubhaṇu ʻ to stand, stop ʼ, ubihaṇu (X vihaṇu ʻ to sit ʼ);
N. ubhinu ʻ to stand up ʼ; A. ubhiba ʻ to erect ʼ; H. ūbhnā
ʻ to stand up straight ʼ; M. ubhṇẽ ʻ to stop (of rain) ʼ.
ūrdhvatara -- ; *ūrdhvaṁga -- , *ūrdhvakaṇṭa -- ,
*ūrdhvacchada -- , ūrdhvajānu -- , ūrdhvábāhu -- ,
ūrdhvamukha -- , ūrdhvaśvāsa -- , *ūrdhvastha -- ,
ūrdhvasthiti -- , *ūrdhvāgra -- , ūrdhvāṅga -- .
Addenda: ūrdhvá -- : S.kcch. obho thīṇū ʻ to stand up ʼ, aubhūṇū ʻ to
stand, be erected ʼ; WPah.kc. ubhi, ubi, kṭg. (Wkc.)
húbbhi ʻ up, above ʼ, poet. ubhṛo ʻ situated high up ʼ; A.
ubhiba ʻ to erect ʼ AFD 336.
ūrdhvaṁga
2427 *ūrdhvaṁga, cf. ūrdhvaga -- ʻ ascending ʼ. [ūrdhvá -- , ga -- ]
Si. uḍan̆gu ʻ haughty, arrogant ʼ: so EGS 25 who quotes
Pa. uḍḍhaṁgama -- ʻ going upwards ʼ. -- Or poss. < ūrdhvāṅga -- ʻ *with raised body ʼ; n. ʻ upper part of the
body ʼ MW. -- Or < *ūrdhvāgra -- , q.v.
ūrdhvakaṇṭa
2428 *ūrdhvakaṇṭa ʻ bottom up ʼ. [ūrdhvá -- , *kaṇṭa -- ]
N. ubhiṇḍo ʻ standing on one's head, headlong ʼ?
ūrdhvaga -- see *ūrdhvaṁga -- .
ūrdhvacchada
2429 *ūrdhvacchada ʻ covering above ʼ. [ūrdhvá -- , chada -- ]
Ku. upchau ʻ shelter, protection ʼ.
ūrdhvajānu
2430 ūrdhvajānu, °uka -- ʻ raising the knees in sitting ʼ ŚāṅkhŚr. [ūrdhvá -- , jāˊnu -- ]
Si. uḍanu ʻ long -- shanked ʼ (GS 29 Si. cmpd. *uḍ -- danu).
ūrdhvatara
2431 ūrdhvatara ʻ higher, more erect ʼ. [ūrdhvá -- ]
Or. ubhārā ʻ standing up ʼ, ubhāribā ʻ to stand up, to
cause to stand up ʼ; G. ubherũ ʻ erect, upright ʼ; M.
ubhār ʻ rather high ʼ.
2431a ūrdhvábāhu -- ʻ with uplifted arms ʼ TS. [ūrdhvá -- , bāhú -- ]
S. ubāho ʻ upright, ready ʼ.
ūrdhvamukha
2432 ūrdhvamukha ʻ having the mouth turned up ʼ Kālid. [ūrdhvá -- , múkha -- ]
Pa. uddhamukha -- ʻ upward ʼ; Si. uḍumuva ʻ with face
upward ʼ (or Si. cmpd.?).
Addenda: ūrdhvamukha -- : Md. uḍḍun ʻ facing upwards ʼ, uḍutila.
ūrdhvaśvāsa
2433 ūrdhvaśvāsa m. ʻ shortness of breath, asthma ʼ Suśr. [ūrdhvá -- , śvāsa -- ]
Ku. upsās, °si ʻ asthma ʼ.
ūrdhvastha
2434 *ūrdhvastha ʻ standing above ʼ. [ūrdhvá -- , stha -- ]
Si. uḍat ʻ higher, upper ʼ or perh. with EGS 5 s.v. ata1
a Si. cmpd. uḍu + at < ánta -- .
ūrdhvasthiti
2435 ūrdhvasthiti f. ʻ standing up, horse's back, elevation ʼ lex. [ūrdhvá -- , sthíti -- ]
Paš. lauṛ. uḍusthäˊi, uḍūˊs ʻ from above ʼ, chil. uṛostoi
ʻ high ʼ IIFL iii 3, 6.
ūrdhvāgra
2436 *ūrdhvāgra. [ūrdhvá -- , ágra -- ]
Pa. uddhagga -- ʻ standing on end, prominent ʼ, °gika<->
ʻ aiming at a lofty end ʼ; Si. uḍan̆gu ʻ haughty, arrogant ʼ.
-- Rather than with EGS 25 < *ūrdhvaṁga -- .
ūrdhvāṅga -- see *ūrdhvaṁga.
ūrmí
2437 ūrmí f. ʻ wave ʼ RV.
Pa. ummi -- , °ikā -- , ūmi -- f., Pk. ummi -- m.f.; -- Si.
umāva EGS 27?
ūrvasthá -- see *ūruvastha -- .
ūrṣā -- 1 ʻ a grass ʼ see uśīra -- .
ūrṣā
2438 *ūrṣā2 ʻ wool ʼ. [< IE. *wlHso -- , cf. Lat. vellus < *welsos, IIFL iii 3, 27 with (?): ūˊrṇā -- ]
Paš. ūˊẓa ʻ wool ʼ.
ūˊvadhya -- see *ūbadhya -- .
ūˊṣa
2439 ūˊṣa m. ʻ salt ground ʼ TS., ūṣā -- , ūṣī -- f. KātyŚr., ʻ salt ʼ in ūṣapuṭá -- m. ʻ box of salt ʼ MaitrS.
Pa. ūsa -- m. ʻ salt ground, salt substance ʼ; Pk. ūsa -- m.
ʻ salt ground ʼ, A. uh, B. us, Or. ūsa; G. ūs f. ʻ salt substance
used in washing clothes ʼ.
ūṣará -- .
ūṣará
2440 ūṣará ʻ impregnated with salt ʼ, n. ʻ saline soil ʼ ŚBr. [ūˊṣa -- ]
Pa. ūsara -- ʻ saline ʼ, n. ʻ salt soil ʼ; Pk. ūsara -- n. ʻ salt
soil ʼ; Ku. ūsar ʻ stony infertile soil ʼ; Or. ūsara ʻ salt soil ʼ;
Bi. ūsar, ussar ʻ land impregnated with carbonate of
soda ʼ; Mth. usar ʻ saline, barren ʼ; OAw. ūsara ʻ salt soil ʼ,
lakh. ūsar ʻ untilled land ʼ; H. ūsar ʻ saline, barren ʼ, m.
ʻ salt ground, barren spot ʼ.
ūṣmán
2441 ūṣmán m. ʻ heat, steam ʼ AV., uṣman -- m., ūṣmā -- f. MBh., °maka -- m. lex. [√vas3]
Pa. usumā -- , usmā -- f. ʻ heat ʼ, Pk. umha -- m., °hā -- f., K.
wūhü, ṳ̄hü f.; S. usa f. ʻ sunshine ʼ; L. huss f., hussaṛ m.
ʻ sultriness ʼ, awāṇ. hussuṛ ʻ sultry ʼ (← WPah. bhal.
hussaṛ f. ʻ heat ʼ); EP. hummh m. ʻ sultriness ʼ; A. um
ʻ gentle heat ʼ; G. ū̃ph f. ʻ warmth ʼ, hũph f. ʻ genial warmth ʼ;
Ko. hūma ʻ sweat ʼ. -- For Si. uṇuhuma, uṇusu° ʻ heat ʼ see
uṣṇiman -- .
ūṣmāyatē, auṣmya -- ; *kōṣma -- , *gharmōṣma -- , sōṣman -- .
2442 ūṣmāyatē ʻ emits heat or steam ʼ Pāṇ., uṣ°. 2. *ūṣmā- yita -- . [ūṣmán -- ]
1. Pk. umhāaï ʻ is hot ʼ, umhāvia -- n. ʻ copulation ʼ; A.