Digital Dictionaries of South Asia A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages
Previous page

Next page

-- 86 --

2. Pa. ussāpēti ʻ lifts up ʼ, Pk. ussavēi, ūsa°, ōs°; Ash. uṣāˊ -- ʻ to put on the back ʼ; B. ũchāna ʻ to raise up ʼ; OSi. huvay absol. ʻ having raised ʼ, Si. osavanavā, usuv°, ussanavā ʻ to raise ʼ.
3. Pa. ussāpana -- n. ʻ raising ʼ; M. usāṇ n. ʻ extra high tide, sudden overflowing of a river ʼ.
Addenda: *ut -- śrayati. 2. *ut -- śrāpayati: M. usavṇẽ ʻ to rise (of the sun) ʼ.
*ut -- śrāpayati see *ut -- śrayati Add2.

ut -- śrāṇa 1859 *ut -- śrāṇa ʻ boiled ʼ. [Cf. śrāṇa -- Pāṇ.: √śrā]
H. usānnā ʻ to boil ʼ; -- deriv. caus. usnānā, intr. usannā ʻ to be boiled ʼ (or < *ut -- śrīṇāti). -- Or. usunā ʻ half -- boiled ʼ rather < *ut -- śīrṇa -- .
*ut -- śrāta -- ʻ boiled ʼ see *ut -- śrāyati.
*ut -- śrāpaṇa -- , *ut -- śrāpayati ʻ raise ʼ see *ut -- śrayati.

1860 *ut -- śrāya -- , ucchrāyīˊ -- f. ʻ raised piece of wood ʼ, °ya -- m. ʻ elevation, height ʼ, ucchraya -- m. Yājñ. [Cf. samucchraya -- m., Pa. samussaya -- m. ʻ accumulation ʼ: √śri]
Pk. ucchāya -- , ussaya -- m. ʻ height ʼ; L. ussā m. ʻ heap of grass or fodder ʼ < °āya -- or °aya -- .

1861 *ut -- śrāyati intr. ʻ boils ʼ. 2. *ut -- śrapayati tr. ʻ boils ʼ 3. *utśrāta -- . [śrāˊyati Dhātup., śrātá -- RV., śrapáyati AV.: √śrā]
1. Kt. auṣo -- intr. ʻ to boil ʼ, Wg. ṳ̄ṣ -- , uṣū -- , Pr. uṣu -- , wu°; -- Ash. w&omacrtodtod;u -- or < *viśrāyati.
2. Ku. usyāuṇo, wasyūṇo ʻ to cook by boiling, to boil ʼ; Or. usāĩbā ʻ to warm paddy over a fire in preparing parboiled rice ʼ.
3. Ash. w&omacrtodtod;ṣō adj. ʻ boiling ʼ; Ku. usuā ʻ parboiled ʼ.
Addenda: *ut -- śrāyati: Md. ussanī ʻ makes rise (of bread), kneads ʼ? or < *ut -- śrīyatē1.

1862 *ut -- śrita -- , úcchrita -- ʻ raised ʼ ŚBr. [√śri]
Pa. ussita -- ʻ erected, high ʼ, Pk. ucchiya -- , ussiya -- , ūsi°; G. uchiyɔ m. ʻ borrowed money ʼ; -- Aś. usaṭa -- ʻ raised, eminent ʼ though generally despite phonet. difficulties put here (see E. H. Johnston JRAS 1931, 571) is rather < utsr̥ta -- . -- Deriv. G. uchītũ, °īnũ ʻ borrowed ʼ.

1863 *ut -- śrīṇāti ʻ boils ʼ. [Cf. śrīṇāˊti ʻ cooks ʼ Dhātup.: √śrā]
Gy. pal. šnăr, caus. šnaúăr ʻ burns ʼ (or < śrīṇāˊti); N. usinnu ʻ to cook by boiling ʼ, H. usinnā (usannā ʻ to be boiled ʼ is rather deriv. usānnā, see *ut -- śrāṇa -- ).

1864 *ut -- śrīyatē1, úcchrīyatē ʻ is raised ʼ ŚBr. [√śri]
G. ucharvũ ʻ to be brought up, be trained, be educated ʼ, ucharyũ -- pācharyũ ʻ reared with great care ʼ; <-> deriv. uchervũ tr.
Addenda: *ut -- śrīyatē1: Md. ussanī ʻ makes rise (of bread) ʼ? or < *ut -- śrāyati.

1865 *ut -- śrīyatē2 ʻ is boiled ʼ. [√śrā]
H. usījnā ʻ to cook by boiling ʼ (whence intr. usijnā ʻ to be boiled, to bubble up ʼ). -- Collides with usījhnā < *utsidhyati.

1866 *ut -- śvasiti, ucchvasiti ʻ takes a deep breath ʼ Gobh. 2. *ut -- śvāsayati, ucchvāsayati ʻ causes to breathe again, gladdens, raises ʼ BhP. [√śvas1]
1. Pk. ussasaï ʻ sighs ʼ, M. usasṇẽ.
2. Pk. ūsāsia -- ʻ freed from distress ʼ; Or. uśāsibā ʻ to lessen ʼ, uśāsiā ʻ lighter ʼ; H. usāsnā ʻ to breathe ʼ; M. usāsṇẽ ʻ to sigh, swell and heave, rise and look full (of the breasts) ʼ.
*ut -- śvāta -- ʻ swollen ʼ see next.
Addenda: *ut -- śvasiti. 1. OMarw. (Vīsaḷa) absol. usasāi ʻ (horse) panting ʼ.
2. *ut -- śvāsayati, ucchvāsayati ʻ causes to breathe again ʼ, BhP.: WPah.kṭg. śwáuṇõ ʻ to yawn ʼ. <-> swásṇõ ʻ to sigh ʼ ← H. usās m. ʻ sigh ʼ < *ut -- śvāsa -- , ucchvāsa -- .

1867 *ut -- śvāyati ʻ swells up ʼ. 2. caus. *ut -- śvāyayati 3. *ut -- śvāta -- ʻ swollen ʼ. [Cf. ucchūna -- ʻ swollen ʼ, śváyati ʻ swells ʼ ŚBr., caus. śvāyayati: √śvi]
1. Ku. usyāṇo, wasā° intr. ʻ to swell ʼ.
2. WPah. jaun. uśāwṇō̃ ʻ to swell ʼ.
3. Ku. gng. waśāyõ ʻ swollen ʼ.
*ut -- śvāyayati ʻ makes swell ʼ see prec.
Addenda: *ut -- śvāyati: WPah.kṭg. śwāˊṇõ ʻ to swell ʼ.

1868 *ut -- śvāsa -- , ucchvāsá -- m. ʻ froth ʼ RV., ʻ deep breath ʼ KātyŚr. [√śvas1]
Pa. nirussāsa -- ʻ breathless ʼ; Pk. ussāsa -- , ūsā°, ucchā° m. ʻ deep breath ʼ; K.wāh (< *uhāh -- < *uśśāśa -- ) f. ʻ palpitation or throbbing (of heart &c. and marked by panting) ʼ; N. usis -- nisis ʻ breathlessness ʼ (< *usās -- nisās, see niśvāsa -- ); A. uh, uxāh ʻ breath ʼ; MB. uchāsa ʻ sigh ʼ; Or. usāsa ʻ relief from disease, ease ʼ; Mth. usās ʻ comfort ʼ; OAw. usāsa ʻ sigh ʼ; H. usās, usã̄s m. ʻ breath, sigh ʼ (← L. usās m.); OMarw. usāsa m. ʻ sigh ʼ; OG. ūsāsa m. ʻ inhaling ʼ, G. uśvās m. ʻ deep breath ʼ (v ← Sk.); M. usās, °sā m. ʻ sigh, deep breath ʼ.
*ut -- śvāsayati ʻ makes breathe ʼ see *ut -- śvasiti.
Addenda: *ut -- śvāsa -- , ucchvāsá -- m. ʻ froth ʼ RV., ʻ deep breath ʼ KātyŚr.: WPah.kṭg. śwái f. ʻ yawn ʼ (< *uśśāha -- ); A. uśāh, phonet. uxah ʻ breath ʼ, *uhāh > uwāh, uh AFD 224.
*ut -- śvāsayati see *ut -- śvasiti Add2.

útsa 1869 útsa m. ʻ spring of water ʼ RV. 2. utsíya -- (utsyà -- ) ʻ coming from a spring (of water) ʼ AV. [√ud2].
1. Wg. ūċ ʻ spring ʼ, Kt. unċo, Dm. ūċ, Gaw. ū̃ċ, wū̃ċ, Kal. rumb. Kho. , Bshk. ūċ, ūč, Phal. ūċ, Sh. gil. ũċ m., koh. gur. m., A. uh (< *ūcha), Or. ucha.
2. Paš. lauṛ. f., ar. ūič, ūiċ.
*utsadhānī -- ; parṇōtsa -- .

utsaṅga 1870 utsaṅga m. ʻ haunch, part above the hips, lap ʼ MBh. [√sañj]
Pa. ucchaṅga -- m. ʻ hip, lap ʼ, Pk. ucchaṁga -- , ussa° m.; OAw. uchaṁgā m. ʻ lap ʼ; H. uchaṅg m. ʻ lap, slope of mountain, roof ʼ; G. uchãg m. ʻ lap ʼ, M. poet. osãg, °gā m.

1871 útsadati ʻ sits up, rises ʼ RV. 2. ʻ sinks ʼ TS. [√sad]
1. Paš. əs -- ʻ to rise ʼ, Shum. us -- ʻ (of heavenly bodies to rise ʼ (mās usine ʻ the moon is rising ʼ).
2. Ku. uchāṇo ʻ to set (of heavenly bodies) ʼ rather than < *ut -- śadati.
See útsanna -- , utsāˊdana -- .

utsadhānī 1872 *utsadhānī ʻ spring of water ʼ. [Cf. utsadhí -- ʻ re- ceptacle of a spring ʼ RV. and *udadhānī -- : útsa -- , dhāˊna -- ]
Shum. učäˊnik ʻ spring ʼ, A. uhani ʻ a place with many springs ʼ; -- Paš. weg. unčaṛék ʻ spring ʼ < *učãṛ -- ?

útsanna 1873 útsanna ʻ raised ʼ Suśr. 2. ʻ sunk, destroyed ʼ ŚBr. [√sad. -- Poss. collides with *ut -- śanna -- in ucchanna-<-> ʻ destroyed ʼ Suśr.: √sad]
1. Pa. ussanna -- ʻ heaped up ʼ; Pk. ucchaṇṇa -- ʻ uprooted ʼ; Kho. (Lor.) usnik ʻ to rise, be raised or suspended ʼ, caus. usnéik ʻ to raise, lift up ʼ BelvalkarVol 86; M. usnā ʻ borrowed, lent ʼ semant. cf. uddhāra -- .
2. Pk. ussaṇṇa -- ʻ sunk, failing in duty (of a sādhu) ʼ; Or. uchana ʻ ruined, frightened ʼ, subst. ʻ destruction ʼ; OG. ūsanaü ʻ injured, exhausted ʼ; M. usnā ʻ slack (of a workman), cold or unconcerned (of speech) ʼ.
See útsadati, utsāˊdana -- .

1874 útsarati ʻ hastens away, escapes ʼ AV. 2. ʻ *rises ʼ, cf. utsaraṇa -- n. ʻ going up ʼ lex., utsr̥ta -- ʻ high ʼ Hariv. [√sr̥]
1. Pa. ussarati ʻ runs out or away ʼ, Pk. ussaraï ʻ gets out of the way ʼ, ūsaraï ʻ slips ʼ, tr. ʻ abandons ʼ; Mth. usarab ʻ to retreat, disappear ʼ; H. usarnā, usalnā ʻ to retreat, be removed, be finished ʼ; G. usarvũ ʻ to be destroyed, perish ʼ.
2. S. usiraṇu ʻ to spring up, rise (of plant or building) ʼ; L. ussaraṇ ʻ to be built ʼ; P. ussarṇā ʻ to rise (of a building) ʼ.
See utsārayati, utsāra -- , utsr̥ta -- .
utsargá -- m. ʻ setting free ʼ ŚBr. [√sr̥j]
kāyōtsarga -- .

1875 útsarpati ʻ creeps out, rises, soars ʼ AV. [√sr̥p]
Kho. uṣupik, °phik ʻ to slip, slide ʼ with expected uṣ -- ṣ<-> < ut -- s -- (BelvalkarVol 86 < avasr̥p -- , cf. sr̥prá -- ʻ slippery ʼ RV.); M. usapṇẽ ʻ to go up ʼ.

utsavá 1876 utsavá m. ʻ enterprise ʼ RV., ʻ festival ʼ MBh. [√]
Pa. ussava -- m. ʻ festival ʼ, Pk. ucchava -- , °chaa -- ,
Previous page

Next page


Back to the Search Page   |   Back to the DDSA Page